گونه شناسی رویکردهای جامعه شناسی تاریخی ایران

در دهه های اخیر با رشد جامعه شناسی تاریخی، پژوهشهایی از این دست در بررسی های تاریخی ایران نیز رو به افزایش بوده است. گونه شناسی راهبردهای به کار گرفته شده در این زمینه تحقیقاتی (و از نظر عده ای روش تحقیقاتی) می تواند هم متخصصان جامعه شناسی تاریخی و هم مخاطبان آنها را نسبت به هدف ها، نقاط قوت و ضعفِ رهیافت های بدیل حساس سازد. در پژوهش حاضر سعی شده فرایند شکل گیری راهبردهای گوناگون جامعه شناسی تاریخی در غرب به اجمال توضیح داده شود و سپس کاربست این راهبردهای چهارگانه در مورد نمونه های جامعه شناختی تاریخی کلان ایرانی بررسی گردد. یافته های تحقیق حاضر نشان می دهد در حالی که جامعه شناسی تاریخی معاصر در غرب به منظور تنقیح چارچوبی غیر جهانشمول و توجه به شرایط زمانی و مکانی بوم مورد مطالعه، مورد توجه قرار گرفته است ولی به کار گیری راهبرد الگوی عام (فلسفه تاریخی) متاثر از نظرات کارل مارکس در بررسی تاریخ کلی ایران بیشترین استقبال را در میان پژوهشگران جامعه شناسی تاریخی ایران و مخاطبان آنها داشته است. همچنین محققان به جای توجه به ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی تاریخ ایران بر وجه خاصی (اغلب اقتصاد و جغرافیا) از تاریخ ایران تاکید گذارده اند و نتوانسته اند میان این ابعاد مختلف ارتباط تاریخی معناداری برقرار کنند.